صعود به علم کوه؛ یک تجربه متفاوت در کوهنوردی - پیامک خنده

آشنایی با علم کوه

یکی از دلایل زیبایی علم کوه موقعیت جغرافیایی آن و قرار گرفتن در قسمت شمالی کشور است. به همین خاطر محیط آن سرسبزتر و شاداب تر از بسیاری از دیگر کوه های ایران است، اما علم کوه کنار همه جذابیت هایش، با ارتفاعی در حدود 4850 متر دومین قله بلند ایران محسوب می گردد.

چیزی که در طول مسیر توجهتان را به خود جلب می نماید، سرسبزی ابتدای مسیر، رودخانه زیبا و خوش رنگی که جاری است و بعلاوه یخچال هایی است که باید از روی آن ها عبور کنید.

یکی از جاذبه های کوه نوردی هم همین است که در فصل تابستان و اوج گرما، اندازه زیادی برف در علم کوه می بینید، تجربه ای که شاید در طول زمستان های گرم اخیر به ندرت اتفاق بیفتد.

علم کوه کجاست؟

علم کوه در استان مازندران قرار گرفته و مسیر دسترسی آن از سمت کلاردشت و روستای رودبارک است. علم کوه در واقع در 20 کیلومتری جنوب غربی شهر کلاردشت واقع شده است.

قدم به قدم مسیرهای صعود به علم کوه چطور است؟

برای صعود به این قله می توانید از مسیرهای متفاوتی بروید، اما دو مسیر اصلی آن در واقع جبهه شمالی از سمت یخچال علم چال و جبهه جنوبی از سمت دشت حصارچال است.

- صعود به علم کوه از جبهه جنوبی

اگر دنبال مسیر ساده تری برای صعود هستید، بهتر است جبهه جنوبی را انتخاب کنید. البته این جبهه هم سختی های خودش را دارد، اما به نسبت جبهه شمالی که فنی تر است، صعود راحت تری دارد.

برای رفتن از جبهه جنوبی باید از سمت کلاردشت و روستای رودبارک اقدام کنید. هنگامی که به اول مسیر می رسید، افراد زیادی را می بینید که برای خدمت رسانی به کوه نوردان علم کوه در جنب وجوش هستند.

شما باید برای گرفتن نوبت پاترول اقدام کنید. هر ماشین 6 نفر ظرفیت دارد و باید بدانید که همان ماشین و راننده روز بعدی در پی شما می آیند، پس باید حتما زمان برگشت را هماهنگ کنید.

مسیر بسیار ناهموار است و شما با هر خودرویی قادر به بالا رفتن نخواهید بود، بنابراین بهتر است از پاترول های همین قسمت بهره ببرید.

حدود 1:30 ساعت زمان می برد تا این گروه حرفه ای شما را از پای کوه به محل آغاز پیمایش علم کوه برسانند و از آن جا باید پیاده بالا بروید تا در ارتفاع 3750 متری به محل کمپ یعنی دشت حصارچال برسید. حصارچال دشت به نسبت بزرگی است، اما پناهگاهی در آن وجود ندارد.

مسیر پیمایش تا دشت حصارچال هم بین 1:30 تا 2 ساعت زمان می برد. شما می توانید هم با کوله کشی این راه را طی کنید و هم با کرایه قاطر، کوله های خود را جداگانه ببرید.

درست قبل از رسیدن به حصارچال هم دو چشمه آب وجود دارد که می توانید از آن ها آب بردارید. بعد از حصارچال هم اول مسیر به نسبت ساده است و بعد از آن دیگر وارد مسیرهایی می شوید که فقط شیب رو به بالا دارند. در کل هم این مسیر چیزی بین 4 تا 6 ساعت زمان می برد.

هنگامی که به قسمت شیب می رسید، راه علم کوه دو قسمت می گردد و افرادی را خواهید دید که از مسیر سمت چپ که در ارتفاع پایین تری قرار گرفته است بالا می روند یا فرود خود را از این قسمت انجام می دهند.

باید بدانید که قسمت مسیر پایینی علم کوه کمی خطرناک است، چرا که تعداد زیادی از کوه نوردان از مسیر بالا می روند و احتمال پرت شدن سنگ های ریز و درشت روی سر کوه نوردان این قسمت بسیار بالاست. چندین نفر تا به حال در این مسیر دچار سانحه و مرگ شده اند.

اگر این مسیر صعود به علم کوه را انتخاب کردید، حتما هوشیار و گوش به زنگ باشید تا حادثه ناگواری رخ ندهد. بهتر است صعود خود را صبح زود و قبل از طلوع آفتاب آغاز کنید تا مسیر خلوت تری پیش رو داشته باشید.

جالب است بدانید گردشگران خارجی زیادی با ماشین به اول این مسیر می آیند تا از نزدیک نظاره گر برف باشند. به خصوص از کشورهای عربی که به ندرت شاهد پدیده ای چون برف و یخچال های طبیعی هستند.

بعلاوه یکی دیگر از جاذبه های مسیر حصارچال، تابلویی است که قبل از این دشت قرار گرفته و نشان دهنده قلل نزدیک به علم کوه است که شامل مرجیکش، خرسان شمالی، خرسان میانی، خرسان جنوبی، ستاره، منار و غیره می گردد.

همه این قله های علم کوه بالای 4000 متر ارتفاع دارند و همین باعث می گردد این منطقه را به آلپ ایران بشناسند. در طول مسیر آبگیرهای زیادی را می بینید که رنگ خاص و زیبایی آن ها نظر شما را جلب خواهد نمود.

حتی بخشی از این آبگیرها یخ زده است که جلوه ویژه ای به آن می بخشد. به علاوه سمت چپ دشت حصارچال، دریاچه ای در فاصله نه چندان دور قرار گرفته است که با حدود 1:30 ساعت پیمایش می توانید به آن برسید و از زیبایی حیرت انگیز و دیواره های یخ زده آن در مسیر علم کوه لذت ببرید.

- صعود به علم کوه از جبهه شمالی

اما جبهه شمالی به طور کلی شامل سه مسیر به نام های سیاه سنگ ها، گرده آلمان ها و دیواره است.

مسیر اولی صعود به علم کوه یعنی سیاه سنگ ها، ساده ترین مسیر این جبهه است اما احتیاج به دست به سنگ شدن و احتیاط بالایی دارد.

گرده آلمان ها، همان طور که از نام آن پیداست، به نام اولین گروه آلمانی که از این مسیر صعود کردند، نام گذاری شده است،

اما مسیر آخر یعنی دیواره، سختترین مسیر جبهه شمالی و تقریبا عمودی است. شما از هر جبهه ای که به قله صعود نموده باشید می توانید نیم نگاهی هم به قسمت دیواره و عمود بودن آن داشته باشید که معروفیت بالایی دارد و سبب می گردد علم کوه در زمره سخت ترین صعودهای ایران قرار بگیرد.

به طور کلی، جبهه شمالی از سمت ونداربن آغاز می گردد. بعد از آن هم کنگلک بالا و پایین و لزونک قرار گرفته که پس از گذر از آن ها وارد منطقه سرچال می شوید.

در این قسمت (ارتفاع 3850 متری) جان پناهی معروف به جان پناه سرچال قرار گرفته است که مجهز به سرویس بهداشتی و آب چشمه است که با لوله کشی در اختیار کوه نوردان قرار می گیرد.

البته در بسیاری از ماه های سرد سال، آب این چشمه در علم کوه به دلیل یخ زدگی قابل استفاده نخواهد بود. بعد از عبور از سرچال هم به جایی می رسید که تنها سنگ و یخ می بینید که در واقع اول یخچال علمچال است.

پناه گاهی که امروزه به نام خرابه از آن یاد می نمایند، جان پناه این قسمت بوده که در اثر تغییرات آب وهوا و جابه جایی یخچال ها از بین رفته و تنها آثار مخروبی از آن به یادگار مانده است. اما اگر بخواهید یک شب در این مسیر کمپ کنید باید به محل اصلی کمپ یعنی علمچال بروید.

علاوه بر این ها یک جان پناه فلزی هم در ارتفاع 4500 متری قرار گرفته است که می توانید برای یک استراحت کوتاه از آن بهره ببرید.

بهتر است شب را در این جان پناه نگذرانید، مگر در موارد اضطراری. بعلاوه جان پناه خرسان هم در قسمت غربی قله علم کوه قرار گرفته که در واقع یک جان پناه اضطراری برای کسانی است که برای دیواره نوردی و سنگ نوردی آمده اند و به مشکل برمی خورند.

نگاهی به مهم ترین صعودهای علم کوه

دانستن این که چه کسانی برای اولین بار به این قله صعود کردند، می تواند بسیار جالب توجه باشد.

برای مثال، منابع تاریخی نشان می دهند که در سال 1281 هجری، گیاه شناسانی به نام برادران بُرن مولر یا Bornmoller متوجه ارتفاع بالای این کوه نسبت به کوه های اطراف شدند و تحقیقاتی هم در این زمینه به عمل آوردند. در خصوص این که به قله علم کوه صعود کردند یا خیر، شواهدی در دست نیست.

در سال 1312 هجری، یک گروه انگلیسی پیروز می شوند از جبهه جنوبی به این قله صعود نمایند که همسر یکی از اعضای این گروه یعنی آلن ترود هم در این ماجراجویی، ایشان را همراهی نموده است.

این گروه بعد از یک سال دوباره به علم کوه بازمی گردند و با مشاهدات خود ثابت می نمایند که برن مولر که اولین مسافر این کوه بود، پیروز به صعود آن شده بوده است. این گروه که این بار به رهبری هانز بوبک Hans Bobec سفر خود را آغاز نموده بودند، آغاز به نقشه برداری از قله های این منطقه و یخچال های آن کردند.

اما اولین گروهی که در سال 1315 از جبهه شمالی به این کوه صعود کردند، یک گروه آلمانی با نام کلاپ آلپاین بودند. بعد از آن هم به تدریج، کوه نوردی در این مسیر قوت بیشتری گرفت.

امروزه شاهد تعداد بالایی از کوه نوردان مرد و زن هستیم که به این قله صعود می نمایند.

اولین گروه بانوان در سال 1329 در منطقه علم کوه صعود کردند. اعضای این گروه، عصمت قاضی، فرخ و نصرت کوه کن بودند که صعود خود را به سرپرستی جلیل کتیبه ای و از مسیر حصارچال به قله شاخک انجام دادند.

اما افراد دیگری هم هستند که نامشان به عنوان اولین کسانی که به وسیله دیواره شمالی به قله صعود نموده اند، ثبت شده است.

این قسمت که فنی و سخت است، افتخارات زیادی برای کوه نوردان به همراه داشته و بسیاری از مسیرها به نام کسانی که بار اول آن را فتح نموده اند، نام گذاری شده است.

مانند مسیر رست و نجاح که به یاد دو کوه نورد یعنی هاری رست یا Hari Rost کوه نورد آلمانی و همین طور، فریدون نجاح نام گذاری شده است که به ترتیب در سال های 1343 و 1347 پیروز به صعود از سمت دیواره های شمالی علم کوه شدند.

جالب است بدانید که محمد نوری تا به امروز تنها کسی است که پیروز به صعود زمستانه از دیواره علم کوه شده است.

نکات احتیاطی در صعود به علم کوه

یکی از اولین و مهم ترین نکات احتیاطی در صعود به این کوه، انتخاب زمان مناسب برای صعود به علم کوه است. بیشتر صعودها در فصل تابستان که هوا سرمای کمتری دارد، انجام می گردد. به علاوه بهتر است همراه با گروه سفر کنید، به خصوص اگر تجربه زیادی در کوه نوردی یا سنگ نوردی ندارید.

برای جلوگیری از گم شدن در مسیر، بهتر است نقشه راه همراه داشته باشید و بتوانید موقعیت خود را نسبت به مسیر اصلی بسنجید.

گم شدن در مسیر کوهستانی علم کوه لزوما ارتباطی به شلوغ بودن آن ندارد. در یک مه غلیظ، ممکن است تعداد زیادی از افراد، راه نامناسبی را برای صعود یا فرود انتخاب نمایند که می تواند خطرات زیادی همراه داشته باشد.

حتما اندازه کافی آب و تنقلات با خودتان داشته باشید تا کمتر دچار خستگی یا ارتفاع زدگی شوید. اندازه مناسبی از آب می تواند به جریان خون و اکسیژن رسانی بهتر به بافت های بدن شما یاری کند.

برای این که صعود بهتری داشته باشید، با سرعتی قدم بردارید که ضربان قلبتان بالا نرود و به نفس نفس نیوفتید. این مسئله می تواند باعث خستگی زودهنگام و از دست دادن انرژی گردد.

برای صعود از قسمت دیواره های علم کوه باید حتما تجربه دیواره نوردی داشته و تجهیزات لازم داشته باشید. با سرپرستی یک کوه نورد حرفه ای و آشنا به مسیر، سفر خود را آغاز کنید.

به علاوه، آفتاب سوختگی در ارتفاعات علم کوه را جدی بگیرید؛ تابش آفتاب روی پوست در ارتفاعات بالا، می تواند منجر به مسائل پوستی گردد. بهتر است حتما از لباس پوشیده، کلاه و کرم ضد آفتاب بهره ببرید.

به علاوه، ارتفاع این قله بالاست و ممکن است کسانی که عادت به ارتفاع زیاد ندارند، دچار مسائلی مثل سردرد، سرگیجه و تهوع کند.

بهتر است پیش از صعود به علم کوه برای هم هوایی، به قله های کم ارتفاع تر صعود کنید تا تجربه لذت بخش تری داشته باشید.

در صورتی که کسی از همراهان شما دچار ارتفاع زدگی شدید شد، باید با رعایت احتیاط از کوه فرود بیاید تا با کاهش ارتفاع به حالت عادی برگردد.

در نهایت دقت کنید که به عنوان یک کوه نورد مسئول، همه زباله هایی را که فراوری نموده اید، با خود از کوه خارج کنید. پاکسازی مسیر بدون جاده و امکانات بسیار سخت است. بنابراین حتما و حتما زباله های خود را از محیط و طبیعت زیبای علم کوه خارج کنید.

تجهیزات مورد احتیاج در صعود به علم کوه

تجهیزات کوه نوردی در فصول مختلف متفاوت هستند، اما در صعود تابستانی بهتر است باتوم یا عصای کوه نوردی، عینک آفتابی، کلاه، ضد آفتاب، کرامپون (یخ شکن) برای احتیاط، کفش مناسب کوه نوردی، لباس راحت، لباس گرم همراه داشته باشید.

برای وعده های غذایی خود هم غذاهای سبک و مغذی و انواع میوه های تازه و خشک در نظر بگیرید. عسل یا ترکیب کنجد و عسل هم یکی از خوراکی های مفید و انرژی بخش در طول کوه نوردی است.

دقت کنید صعود از دیواره های شمالی علم کوه هم همان طور که پیش تر گفتیم، به تجهیزات تخصصی و فنی خود احتیاجمند است.