استفاده از یک جانور دریایی خلیج فارس، برای ساخت آنتی بیوتیک های جدید - پیامک خنده

به گزارش خبرنگاران، در چند دهه اخیر، موضوع مقاومت باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک های تجاری در انسان و دام مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان یکی از نگرانی ها و چالش های عمده بهداشتی در سراسر دنیا مطرح شده است. به همین دلیل پژوهش ها برای شناسایی و استخراج ترکیبات جایگزین برای آنتی بیوتیک های کنونی، به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

یکی از ترکیبات زیست فعال جایگزین، پپتیدهای ضد میکروبی هستند. این پپتیدها به طور گسترده در سیستم ایمنی مهره داران و بی مهرگان وجود دارند و دارای اثرات ضدباکتریایی، ضدقارچی و ضد ویروسی هستند و می توانند از این جانوران در برابر آسیب های محیطی محافظت نمایند.

خارپوستان از موجودات دریایی هستند که در بستر دریاها زندگی می نمایند. از این موجودات ترکیبات ضد میکروبی متنوعی شناسایی و استخراج شده است. به همین دلیل این گروه از موجودات، منبع باارزشی برای تامین ترکیبات دارویی و ضد میکروبی هستند. توتیاهای دریایی از جمله خارپوستانی اند که به خاطر زندگی در منطقه بین جزر و مدی و کم عمق، در معرض آلودگی های میکروبی هستند و برای محافظت از خود، در برابر این آلودگی ها ترکیبات ضد میکروبی، فراوری می نمایند.

در ایران سه گونه توتیای دریایی در سواحل جنوبی وجود دارد و در مورد ترکیبات زیست فعال آن ها مطالعات متعددی صورت گرفته است. در ادامه این پژوهش ها، پژوهشگران با انجام مطالعه ای به آنالیز سلول های سلوموسیت که نقش بارزی در ایمنی این موجودات دارند، پرداختند و خواص ضد باکتریایی آن را مورد آنالیز قرار دادند.

برای انجام این مطالعه مجید موسی پور شاجانی، سید فخرالدین حسینی و مسعود رضائی؛ پژوهشگران گروه فرآوری محصولات شیلاتی دانشگاه تربیت مدرس واحد نور، به همراه دومینکو اسکیلاچی؛ پژوهشگر گروه زیست شناسی دانشگاه پالرمو ایتالیا، مشارکت داشتند.

پژوهشگران برای انجام این مطالعه؛ 700 عدد توتیای دریایی نقب زن زنده را در فصل پاییز و زمستان طی چند مرحله، از ساحل سنگی شهرستان بوشهر و منطقه بین جزر و مدی، صید کردند و آن ها را به ایستگاه تحقیقاتی آبزیان دانشگاه خلیج فارس منتقل کردند.

سپس با ایجاد برش روی ناحیه دهانی توتیاها، مایع سلومی موجود در فضاهای داخلی بدن آن را جمع آوری نموده و سلول های سلوموسیت را از آن جدا کردند. با استفاده از روش استخراج مایع-مایع، سه نمونه سلوموسیت، فاز آبی و فاز آلی را جمع آوری کردند و میزان پروتئین و فعالی ضد میکروبی این سه نمونه را مورد آنالیز و مقایسه قرار دادند.

در این مطالعه برای آنالیز فعالیت های ضدباکتریایی از دو نوع باکتری ویبریو پاراهمولیتیک و لیستریا مونوسیتوژنز استفاده شد.

آنالیز های این مطالعه نشان داد که فاز آلی بیشترین محتوای پروتئینی را دارد و از بیشترین توان ضدمیکروبی نیز برخوردار است. به ترتیب در سلوموسیت و فاز آبی، میزان پروتئین کم تر و در نتیجه تاثیر ضدباکتریایی نیز کمتر است.

باکتری ها خاصیت تشکیل بیوفیلم را دارند و می توانند با اتصال به سطوح مختلف، یک توده باکتریایی مقاوم را ایجاد نمایند. آنالیز خاصیت ضد بیوفیلم در این مطالعه نشان داد که ترکیبات مایع سلومی توتیای دریایی نقب زن می تواند بیوفیلم باکتری ها را نیز به طور کامل تخریب کند.

پژوهشگران این مطالعه بر اساس نتایج به دست آمده می گویند: سلوموسیت توتیای دریایی نقب زن به ویژه فاز آلی آن، از خاصیت ضد باکتریایی مناسبی برخوردار است و علاوه بر مهار بیوفیلم میکروبی، توانایی تخریب نیز دارد.

به اعتقاد این پژوهشگران؛ با خالص سازی بیشتر عصاره سلومی، جداسازی ترکیبات زیست فعال و شناسایی ماهیت شیمیایی آن ها، می توان در صنایع دارویی از این ترکیبات استفاده کرد.

یافته های این مطالعه پاییز امسال، به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان ارزیابی فعالیت ضد باکتریایی و ضدبیوفیلمی فازهای استخراج شده از مایع سلومی توتیای دریایی نقب زن (Echinometra mathaei) در فصل نامه فیزیولوژی و بیوتکنولوژی آبزیان دانشگاه گیلان، منتشر شده است.