بنای یادبود آتش سوزی بزرگ لندن که یک آزمایشگاه علمی بود - پیامک خنده

بنای تاریخی آتش سوزی بزرگ لندن که در نزدیکی بخش شمالی پل لندن قرار گرفته است، یکی از جاذبه های مشهور شهر به شمار میرود که می توانید در تور لندن از آن دیدن کنید. این سازه در واقع یک ستون بلند دوریک است که پایین آن با اژدها و بالای آن با یک گوی طلایی تزیین شده است. ارتفاع این ستون 61.5 متری به همان میزان فاصله پایه آن تا نانوایی مستقر در پودینگ لین است، جاییکه آتش سوزی آغاز شد. داخل این ستون توخالی، یک پله مارپیچ قرار گرفته است که تا بالای بنا و سکوی دیدن، ادامه یافته است.

این سازه را معمار معروف بریتانیایی، کریستوفر رن و دانشمند مشهور، رابرت هوک، طراحی کردند که در سال 1677 تکمیل شد. در آن موقع، رن نقشه بردار شهر لندن بود و به شدت مشغول بازسازی شهر بود، به طوری که شخصا مسئولیت بازسازی 51 کلیسا از جمله کلیسای جامع سنت پل را بر عهده داشت. در نتیجه وظیفه طراحی بنای یادبود آتش سوزی بزرگ لندن تا بر دوش رن افتاد. یکی از دوستان دوران کودکی او، دانشمند برجسته ای به نام رابرت هوک بود که بعد از مشاهده ساختارهای بسیار کوچک لانه زنبوری در بافت گیاه به وسیله میکروسکوپ، توانست واژه سلول را اختراع نموده و به همین واسطه مشهور شد.

هوک نابغه ای بود که نامش به فراموشی سپرده شده، هر چند که خدماتش همچنان به قوت خود باقی هستند. از کارهای بی شمار او می توان به کشف قانون الکتریسیته و پیش بینی وجود ماده ای در هوا که به احتراق یاری می نماید و امروزه به عنوان اکسیژن می شناسیم، اشاره نمود، او جزو اولین کسانی بود که مطرح نمود فسیل، همان بقایای سنگی به جا مانده از موجودات جاندار بوده است و بیست سال قبل از نیوتن، نظریه های متعددی درباره جاذبه زمین عنوان نمود و اصول ریاضی فلسفه طبیعی را منتشر کرد. هوک نقشه بردار شهر لندن نیز بود.

رن و هوک با همکاری یکدیگر آغاز به تهیه برنامه هایی برای شهر تازه، محدوده بلوارهای بزرگ، خانه ها، کلیساها و کسب و کارها کردند. با اینکه آن ها در خصوص این بنای تاریخی با هم همکاری داشتند، اما بخش اعظمی از آن به وسیله هوک طراحی شد. طبق اسناد و مدارک، هوک طراحی هایی از طرح احتمالی سازه انجام داده بود؛ در حالیکه رن فقط برای اینکه طرح ها را تایید نموده باشد، آن ها را امضا نموده است. به همین علت هوک مسئولیت طراحی سازه را بر عهده گرفت، در واقع او برای انجام این کار، یک انگیزه پنهانی داشت.

هوک یک ستاره شناس نیز بود و یکی از چالش های پیش روی او، میزان گیری فاصله تا ستاره ای در دوردست بود. هوک در خصوص اصول اختلاف منظر نجومی (تغییر ظاهری موقعیت جسم که ناشی از تغییر در موقعیت ناظر است) آگاه بود و می دانست چطور می توان فاصله اجرام دوردست نظیر ستاره ها را میزان گیری کرد. مشکل هوک این بود که ستاره ها به میزان چند تریلیون کیلومتر با ما فاصله دارند، در حالیکه موقعیت ناظر تغییر می نماید و زمین فقط به میزان چند میلیون کیلومتر به دور خورشید می چرخد. تلسکوپ زمان هوک، این اختلاف منظر را خیلی کم نشان می داد. هوک به تلسکوپ بزرگی در حد و میزان بنای یادبود آتش سوزی بزرگ لندن، احتیاج داشت.

هوک در ابتدا، تلسکوپی 11 متری در محل اقامتش در کالج گرشام ساخت، جایی که او استاد هندسه بود. اما این سازه، به میزان کافی پایدار نبود و هماهنگی لنزها دائما به هم می خورد. پس او تصمیم گرفت سازه ای سنگی بسازد تا برای اجرای برنامه هایش، محکم و راسخ باشد.

از آنجا که کریستوفر رن نیز ستاره شناس و فیزیکدان بود، بدون هیچ مسئله ای با طرحی موافقت کرد که هم مطلوب مردم و هم جامعه علمی شهر بود. هوک یک برج سنگی توخالی بنا کرد که در راس آن، قرار بود یک لنز قرار دهد و هنگامی که ستاره ها مستقیما از فراز اتاق پایین سازه عبور می نمایند، آن ها را مشاهده کند. برای گلدان شعله ور بالای سازه نیز می خواست یک درب لولایی بگذارد که هنگام دیدنی آسمان بتوان آن را باز کرد. در هنگام ساخت این بنا، پادشاه چارلز دوم اصرار داشت که مجسمه او یا یک زن شمشیرزن در بالای آن نصب گردد، که برنامه هوک برای استفاده از این بنا به عنوان تلسکوپ را از بین می برد. خوشبختانه طراحی گلدان شعله ور هوک انتخاب شد. ساخت این بنا 6 سال به طول انجامید، چراکه بلوک های سنگی زیادی احتیاج داشت (بیش از 792.8 متر مکعب) و دائما با کمبود روبرو می شد تا اینکه در نهایت پادشاه اعلامیه ای صادر کرد و انتقال سنگ از جزیره پورتلند را بدون مشورت با رن ممنوع نمود.

هنگامی که این بنا در سال 1677 به خاتمه رسید، هوک مشغول راه اندازی تلسکوپ شد به طوری که دو لنز به دو انتهای ستون نصب کرد و در کوشش بود که آن ها را تراز کند که متوجه حماقتش شد، در واقع تراز کردن دو لنزی که با فاصله 60 متری از هم قرار داشتند و متصل کردن آن به تلسکوپ، آسان نبود. بدتر اینکه، این سازه درست در کنار شلوغ ترین خیابان لندن قرار داشت و ارتعاش ناشی از ترافیک مانع از میزان گیری دقیق می شد. با این حال هوک همه چیز از دست رفته نمی دید، چراکه برای انجام آزمایشاتی که به ارتفاع احتیاج داشت، در پی به یک ساختمان بلند بود. او که قبلا از کلیسای وست مینستر یا کلیسای جامع سنت پل استفاده می کرد، حالا آزمایشگاه خود را داشت. در سال 1678 بالاخره پیروز به انجام یک آزمایش پیروز در این بنای یادبود شد، او از یک بارومتر استفاده کرد تا ثابت کند فشار هوا در ارتفاع کاهش می یابد.